Geothermie

VB is marktleider op het gebied van bovengrondse geothermie-installaties om kassen duurzaam te verwarmen.

Ga direct naar:

• Wat is geothermie?
• Hoe werkt geothermie?
• Voor hoeveel energie zorgt geothermie?
• Soorten geothermie
• Duurzaamheid
• Voor- en nadelen
• Aardbevingen
• Radioactiviteit
• Betrokken partijen
• Stand van de techniek
• Verwachte ontwikkelingen
• Veelgestelde vragen over geothermie

  Wat is geothermie?

De betekenis van Geothermie omvat het gebruiken van energie uit de aarde om kassen, gebouwen en huizen te verwarmen. Diep in de aarde zit heet water. Met geothermie wordt dat water omhoog gepompt en omgezet in energie. Die energie kan worden gebruikt om kassen, huizen en andere gebouwen te verwarmen. Dit duurzame proces wordt geothermie genoemd.

In deze video vertellen wij je meer over geothermie en welke rol VB heeft gehad in de realisatie van het project Aardwarmte Maasdijk:

  Hoe werkt geothermie?

Geothermie begint vanaf 500 meter diepte. In zand- en gesteentelagen bevindt zich daar heet water. Door in de grond te boren kan vanaf die diepte warm water omhoog worden gepompt dat wordt omgezet in energie. Deze geothermische energie wordt ook wel aardwarmte genoemd.

Het omhoog pompen van het hete water is een groot project. Meerdere bedrijven werken met elkaar samen om het project tot een succes te maken. Zo wordt een "doublet" gebruikt om diep in de bodem van de aarde te kunnen boren en is een ontvangststation nodig om in het betreffende gebouw waar de aardwarmte wordt gebruikt. Wil je hier meer over weten? Lees alles over wat geothermie is en hoe het werkt.  

VB: Marktleider in geothermie

VB heeft ruim een halve eeuw ervaring in verwarming en het ontwerpen en aanleggen van warmtenetwerken voor de industrie en de glastuinbouw. Wij lopen voorop in de nieuwste toepassingen en technieken en voeren het gehele project zorgvuldig voor u uit. Met de toepassing van restwarmte en geothermie doen we dat zo duurzaam mogelijk.

VB is marktleider in het ontwerp en de realisatie van de gehele bovengrondse installatie voor de toepassing van aardwarmte. Van de bestaande geothermie bronnen in Nederland heeft VB 80% geïnstalleerd. Meer weten? Lees alles over onze geothermie oplossingen.

 Voor hoeveel energie zorgt geothermie?

Een geothermieproject zorgt voor energie voor ongeveer 4000 tot 10000 woningen. Het daadwerkelijke aantal ligt aan de diepte van de geothermische boringen en de capaciteit van de warmtebron. Hoe dieper hoe warmer en hoe warmer: hoe meer energie. Ook heeft de doorlaatbaarheid van de ondergrond invloed op de energie. Voor de start van ieder geothermieproject, wordt een nauwkeurige inschatting gemaakt van de te winnen energie, maar het echte vermogen is pas zeker wanneer de bron is geboord. 

Basislast
Geothermie is met name geschikt als basislast van een warmtenet. Dat wil zeggen: de minimale hoeveelheid warmte dat het grootste deel van het jaar nodig is. Hierdoor kan de warmtebron altijd blijven draaien en constant warmte geven. Aardwarmtebronnen worden daardoor vaak ontworpen voor deze basislast, waardoor de kosten beperkt kunnen blijven.  Echter zijn er wel meerdere warmtebronnen nodig om de continuïteit van warmtelevering aan de afnemers te kunnen garanderen. 

Back-up-installatie
Iedere geothermie-installatie heeft een back-up-installatie. Deze back-up installatie dient voor situaties waarbij de standaard installatie niet kan leveren, bijvoorbeeld in het geval van onderhoud of in koude periodes, waarbij de vraag naar aardwarmte toeneemt. Die vraag komt bijvoorbeeld van een gasketel, biomassaketel, warmteopslag of restwarmtebron. Dit wordt ook wel pieklast genoemd. De combinatie van de warmtebronnen is belangrijk voor de duurzaamheid van het warmtenet. De hoeveelheid en soorten bronnen zijn afhankelijk van de vraag tijdens piekmomenten, de buffercapaciteit en infrastructuur.  

 Soorten geothermie

Er zijn verschillende soorten geothermie: bodemenergie, geothermie en ultradiepe geothermie. Binnen deze soorten zijn veel verschillen. De soorten geothermie worden bepaald op basis van de diepte van de boringen. Bodemenergie kenmerkt zich door boringen met een diepte tot 300 meter. We spreken van geothermie als de bron zich op een diepte van minimaal 500 meter bevindt. Van ultradiepe geothermie (UDG) is sprake bij boringen vanaf 4 kilometer. Wil je hier meer over weten? Lees alles over de soorten geothermie.

 Duurzaamheid

Geothermie is een duurzame manier van warmtewinning en de toekomst voor het verwarmen van kassen (en woningen). Kassen verwarmen gebeurt nog veel met gas, maar het gebruik van aardwarmte voor het verwarmen van kassen neemt toe. Aardwarmte is een hernieuwbare warmtebron. Dit houdt in dat de ondergrondse warmte die omhoog wordt gepompt, uit zichzelf weer wordt aangevuld. Daarnaast is aardwarmte CO2 vrij, waardoor het een belangrijke rol speelt in de verduurzaming van de Nederlandse energiehuishoudens. Wel is elektriciteit nodig voor de installaties om het water door te pompen. Daarom worden warmtepompen in Nederland vaak geïnstalleerd met zonnepanelen. 

Afkoeling
Bij een aardwarmte installatie zal na enkele tientallen jaren 30 á 40 jaar) de grond zijn afgekoeld. Als reactie hierop zal de aarde warmte toestromen vanuit de omgeving. Dit gebeurt overigens niet pas na 30 jaar, maar al direct na het winnen van de eerste warmte. De afkoeling van de grond door de warmtewinning gaat sneller dan de afgekoelde grond natuurlijk laten verwarmen. Daarom zal na 30 tot 40 jaar mogelijk de productie worden gestopt, wanneer de temperatuur van het geproduceerde water te laag is. Mogelijk kan vanaf dezelfde aardwarmte installatie een nieuwe injectieput worden geboord, met het uiteinde uiteraard een stuk verder weg. Het gebied dat is afgekoeld heeft dan de tijd om weer op te warmen. Hoe snel dat gebeurt, ligt aan diverse omstandigheden, maar enkele tientallen jaren kan dit zeker wel duren. 

Is geothermie helemaal gasvrij?
Geothermie is niet helemaal gasvrij. Het is mogelijk dat aardgas mee omhoog komt tijdens het omhoog pompen van het water uit de grond. Gelukkig kan dit gas wel worden afgevangen en worden gebruikt in bijvoorbeeld een gasketel. Een andere mogelijkheid is dat het gas met het retourwater weer terug wordt gepompt via de injectieput. Daarnaast wordt bij ieder geothermieproject altijd een piekketel geïnstalleerd. Afhankelijk van de energiebron kan deze piekketel wel CO2 uitstoten. 

 De voor- en nadelen

Geothermie is een nieuwe manier van warmtewinning en wint snel bekendheid door de duurzame voordelen. Zo is het een duurzame manier van energiewinning dat ook nog eens lokaal wordt gewonnen. Bovendien is het een betrouwbare energiebron, biedt het vele schaalvoordelen en het perfecte alternatief op aardgas, waardoor het goed is voor het milieu .

Naast deze voordelen, zijn er een aantal nadelen. Zo zijn de kosten voor aanleg van een geothermische installatie hoog en speelt het risico op verontreinigd grondwater. Daarnaast bevindt zich in beperkte mate het risico op aardbevingen door geothermische boringen. Wil je hier meer over weten? Lees alles over de voor- en nadelen van geothermie?

 Geothermie en aardbevingen

Geothermie heeft in beperkte mate invloed op aardbevingen. Door het reguleren van het grondwaterpeil wordt bodemdaling voorkomen bij geothermie, maar er is nog steeds een mogelijkheid van aardbevingen. Echter, hier is vrijwel alleen sprake van bij geothermische installaties waar de injectieput in de buurt zit van ondergrondse actieve breuken. Wil je hier meer over weten? Lees alles over geothermie en aardbevingen.

 Geothermie en radioactiviteit

Door de aanwezigheid van natuurlijke radionucliden in ondergrondse gesteenten, wordt geothermie al langer in verband gebracht met radioactiviteit. Deze natuurlijke radionucliden kunnen in contact komen met grondwater, waarbij specifieke radioactieve elementen, zoals radium en radon, oplossen en zich vermengen met de stroming van het grondwater in geothermische reservoirs. Wanneer het water wordt opgepompt in een geothermische installatie, kunnen deze radioactieve stoffen naar het oppervlak worden gebracht, waar ze zowel vrijkomen als zich kunnen afzetten in de installaties zelf. Wil je hier meer over weten? Lees alles over geothermie en radioactiviteit.

 Betrokken partijen

Een geothermieproject is een ontzettend groot project met meerdere betrokken partijen. Wij vertellen je er meer over.

Eigenaar van het gebouw
Dit kan zijn: van een woning (particulier), maar ook van een kas voor de tuinbouw (zakelijk). 

Exploitant geothermiebron en warmtenet
Dit kan zijn: een warmteleverancier (een bestaande of een nieuwe) of de gemeente in samenwerking met deze partij

De gemeente
Gemeenten spelen ook een belangrijke rol in geothermie. Zo speelt de gemeente een rol in het zoeken van partijen die de exploitatie van een bron of warmtenet kunnen oppakken. Daarnaast verlenen gemeentes vergunningen voor het aanleggen van een warmtenet. 

EZK
Uiteraard kan een geothermieproject niet worden gestart zonder vergunning. Geothermie ofwel aardwarmte valt onder de mijnbouwwet. Om hier een vergunning voor te krijgen, moet deze worden verleend door de Minister van Economische Zaken en Klimaat: EZK. 

Netbeheerder
Netbeheerders vallen ook onder de betrokken partijen bij aardwarmtewinning. Voor netbeheerders van elektriciteit verandert er vrijwel niets. Voor netbeheerders van gas wel, want dat wordt in de toekomst geleidelijk afgeschaft.

 Stand van de techniek

Op dit moment zijn er ongeveer 25 geothermiebronnen in Nederland. Deze worden met name gebruikt voor het verwarmen van kassen, zoals het project Aardwarmte Maasdijk, waarin VB een belangrijke rol speelt. Naast geothermie als toepassing voor de tuinbouw, lopen er in Nederland ook initiatieven om gebouwen op warmtenetten aan te sluiten, of zelfs projecten die alleen zijn gericht op de gebouwde omgeving. Hierin staan we in Nederland nog aan het beginstadium, maar in het buitenland zijn wel al meer projecten gericht op de gebouwde omgeving. Bijvoorbeeld in Parijs, waar al tientallen jaren doubletten staan die de gebouwde omgeving verwarmen. Of in München, waar ze tien jaar geleden met aardwarmtewinning zijn begonnen voor de gebouwde omgeving. 

Er zijn nog veel gebieden waarvan niet bekend is of deze geschikt zijn voor aardwarmtewinning. Om deze zogenaamde “witte vlekken” inzichtelijk te maken is de overheid het SCAN-project begonnen: Seismische Campagne Aardwarmte Nederland. Dit project wordt uitgevoerd door Energie Beheer Nederland (EBN).

 Verwachte ontwikkelingen

Geothermie is een jonge methode om op een duurzame manier warmtewinning te realiseren, dus er zijn nog volop ontwikkelingen aan de gang. Momenteel zijn de belangrijkste ontwikkelingen:

• Ultradiepe geothermie: momenteel wordt veel onderzoek gedaan naar UDG
• Lage temperatuur aardwarmte (LTA): er wordt ook onderzoek gedaan naar het winnen van aardwarmte met minder diepe boringen. Het voordeel is dat deze boringen sneller gerealiseerd zijn en de investering lager. Echter is de temperatuur lager, waardoor het water extra opgewarmd (opwaardering) moet worden met een warmtepomp, wat ook energie kost.
• Wet-en regelgeving: ook op het gebied van wet- en regelgeving met betrekking tot geothermie zijn er altijd ontwikkelingen. Zo loopt er momenteel een aanpassing van de Mijnbouwwet en Warmtewet. Door deze aanpassing kan Energie Beheer Nederland (EBN) deelnemer worden als partner in geothermieprojecten. Hierdoor komt veel kennis beschikbaar, omdat EBN als staatsdeelneming altijd al actief is geweest in de olie- en gassector in Nederland. Daarnaast kan ook de financierbaarheid van projecten worden verbeterd door deze wetswijziging. 

Gebruik van geothermie als duurzame bron

De energietransitie in Nederland is een steeds belangrijker onderwerp, waarbij er gezocht wordt naar duurzame alternatieven voor energiebronnen. Eén van de ontwikkelingen op dit gebied is geothermie, waarbij warmte uit de aarde wordt gewonnen voor het verwarmen van gebouwen en het opwekken van elektriciteit. Informatie over geothermie wordt steeds belangrijker, zowel voor professionals in de sector als voor het grote publiek. Het is daarom belangrijk dat deze informatie op een duidelijke en toegankelijke manier wordt gecommuniceerd. Daarnaast is het creëren van ruimte voor geothermie-projecten van groot belang, zodat deze duurzame vorm van energie opwekking verder kan worden uitgebreid in Nederland.

 Veelgestelde vragen over geothermie

Wat zijn de kosten van geothermische energie?
De kosten van geothermische energie variëren afhankelijk van de locatie, diepte van de boring, en de technologie die wordt gebruikt. De initiële investeringen zijn vaak hoog vanwege de kosten voor het boren en installeren van de systemen. Echter, de operationele kosten zijn relatief laag, waardoor het op lange termijn kosteneffectief kan zijn.

Is aardwarmte goedkoper dan gas?
Op lange termijn kan aardwarmte goedkoper zijn dan gas, vooral als de gasprijzen stijgen. De initiële investering is echter hoger, maar de operationele kosten en de kosten per eenheid energie kunnen lager uitvallen over de levensduur van het project.

Is geothermie vervuilend?
Geothermie wordt algemeen beschouwd als een schone en duurzame energiebron. Er zijn echter enkele milieu-overwegingen, zoals de mogelijkheid van aardbevingen door het boren en de kans op lekkage van schadelijke gassen uit de aardkorst. Deze risico's zijn echter relatief laag in vergelijking met fossiele brandstoffen.

Kan geothermie opraken?
In theorie is geothermische energie een hernieuwbare bron. Echter, als een geothermisch veld te intensief wordt gebruikt, kan het zijn warmte sneller verliezen dan het natuurlijk kan regenereren. Daarom is duurzaam beheer belangrijk.

Is aardwarmte milieuvriendelijk?
Ja, aardwarmte is over het algemeen vriendelijk voor zowel mens als milieu, vooral omdat het lage emissies van broeikasgassen heeft en een duurzame, hernieuwbare energiebron is.

Hoe lang gaat een geothermische warmtepomp mee?
Een geothermische warmtepomp kan ongeveer 20 tot 25 jaar meegaan. De levensduur hangt af van de kwaliteit van de installatie en het onderhoud.

Hoe warm is het op 100 meter diepte?
De temperatuur van het water op 100 meter diepte varieert per locatie, maar ligt gemiddeld rond de 10 tot 15 graden Celsius. Dit kan variëren afhankelijk van geologische en klimatologische omstandigheden.

Wat kost een boring voor aardwarmte?
De kosten van een boring voor aardwarmte zijn afhankelijk van de diepte en complexiteit van de boring. Kosten kunnen variëren van enkele tienduizenden tot meerdere miljoenen euro's.

Is geothermie rendabel?
Geothermie kan zeer rendabel zijn, vooral op locaties met een gunstige geologie. De hoge initiële investering kan worden gecompenseerd door lage operationele kosten en een stabiele energievoorziening op lange termijn.

Is de energiewinning seizoensgevonden?
Afhankelijk van verschillende factoren, kan in bepaalde seizoenen meer of minder warmte worden gewonnen. Zo is de temperatuur van het grondwater in de zomer warmer dan in de winter. Ook heeft de warmtevraag invloed, omdat in de koudere maanden meer warmte wordt onttrokken, is er meer vraag naar warmte.

Is aardwarmte gratis?
Hoewel de warmte zelf 'gratis' is, zijn er aanzienlijke kosten verbonden aan het toegankelijk maken ervan, zoals boren, installatie, en onderhoud van apparatuur.

Wat is de betekenis van geothermie
Met geothermie bedoelen we het proces waarbij energie uit de aarde wordt gebruikt om kassen, gebouwen en huizen te verwarmen. Deze energie wordt gemaakt door middel van heet water dat zich diep in de aarde vindt, omhoog te pompen. Geothermie staat daarom ook wel bekend als aardwarmte. Het is namelijk warmte uit de aarde. 

Wat is de goedkoopste warmtebron?
Dit varieert sterk afhankelijk van de locatie en beschikbaarheid. Over het algemeen zijn zonne- en windenergie momenteel enkele van de goedkoopste bronnen voor het opwekken van elektriciteit, maar voor warmte kan geothermie in sommige regio's zeer concurrerend zijn.

Hoe lang gaat aardwarmte mee?
Aardwarmte als energiebron is in principe onuitputtelijk. Echter, geothermische velden kunnen uitgeput raken als ze niet goed beheerd worden. Met goed beheer kunnen geothermische bronnen decennialang energie leveren.

Aardwarmte Maasdijk: boringen tot 2900 meter

Bekijk hieronder foto's van ons aardwarmte project in Maasdijk.